Πέτρος Γοργοράπτης - Χειρουργός Ουρολόγος - Ανδρολόγος

Στυτική Δυσλειτουργία

Τι είναι η στύση;
Η στύση είναι ένα περίπλοκο φαινόμενο που προϋποθέτει μια ευαίσθητη και καλά ενορχηστρωμένη ισορροπία μεταξύ νευρολογικών, αγγειακών και ορμονικών διεργασιών με τελικό αποτέλεσμα την υπό πίεση συγκέντρωση του αίματος στα σηραγγώδη σώματα του πέους και την επίτευξη επαρκούς σκληρότητας για τη διείσδυση στον κόλπο. Αποτελεί το θαυμαστό αποτέλεσμα μιας αστραπιαίας διαδικασίας, στην οποία εμπλέκονται τα έξω γεννητικά όργανα, η καρδιά, τα αγγεία, οι ορμόνες, οι νευρικοί άξονες, τα συναισθήματα, οι αισθήσεις, η φαντασία και η μνήμη.

Τι είναι η Στυτική Δυσλειτουργία;
Ως στυτική δυσλειτουργία ορίζεται η αδυναμία επίτευξης ή διατήρησης στύσης ικανής για διείσδυση στο γυναικείο κόλπο. Αποτελεί μία πολύ συχνή διαταραχή, με σημαντικές επιπτώσεις στη ποιότητα ζωής του άνδρα. Φαίνεται ότι οι μισοί περίπου άνδρες κάποια στιγμή στη ζωή τους θα παρουσιάσουν κάποια μορφή σεξουαλικής δυσλειτουργίας. Δεν είναι πάθηση, αλλά σύμπτωμα που εμφανίζεται στα πλαίσια κάποιας άλλης κατάστασης, ενώ αποτελεί σημαντικό δείκτη της συνολικής υγείας του άνδρα.

Ποια είναι τα αίτια της Στυτικής Δυσλειτουργίας;

Η στυτική δυσλειτουργία μπορεί να οφείλεται σε ψυχογενή ή οργανικά αίτια, συχνότερα όμως στο συνδυασμό τους δημιουργώντας έτσι έναν φαύλο κύκλο

Τα οργανικά αίτια είναι:

Αγγειακά
Αρτηριακή υπέρταση, κάπνισμα αθηρωμάτωση των αγγείων, διαβητική αγγειοπάθεια, μετατραυματικές βλάβες στα αγγεία που τροφοδοτούν το πέος και καρδιολογικά προβλήματα. Θεωρείται μάλιστα, ότι η στυτική δυσλειτουργία αποτελεί πρόδρομο σύμπτωμα –εμφανίζεται δηλαδή νωρίτερα- της στεφανιαίας νόσου και του εμφράγματος του μυοκαρδίου. Η στύση αποτελεί το βαρόμετρο της υγείας της καρδιάς. Η στυτική. δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζεται μόνο ως πρόβλημα της ποιότητας ζωής των ασθενών, αλλά και ως παράγοντας κινδύνου εκδήλωσης καρδιαγγειακών ασθενειών

Νευρολογικά
Η λειτουργία του πέους ελέγχεται από το αυτόνομο νευρικό σύστημα. Οποιαδήποτε αιτία, νόσημα ή φαρμακευτική αγωγή που θέτουν σε κίνδυνο την λειτουργία του συστήματος αυτού είναι πιθανό να οδηγήσουν σε στυτική δυσλειτουργία. Τέτοιες αιτίες μπορεί να είναι η σκλήρυνση κατά πλάκας, η νόσος Parkinson, το Alzheimer, η διαβητική νευροπάθεια, οι κακώσεις της σπονδυλικής στήλης π.χ. από τροχαία ατυχήματα και η χρήση νευροληπτικών φαρμάκων –αγχολυτικά, ηρεμιστικά, υπναγωγά.

Ορμονικά
Ολόκληρος ο σεξουαλικός κύκλος – επιθυμία, διέγερση, στύση, εκσπερμάτιση, οργασμός- βρίσκονται κάτω από τον απόλυτο έλεγχο των σεξουαλικών ορμονών. Η τεστοστερόνη και η προλακτίνη άμεσα και έμμεσα οι ορμόνες του θυρεοειδούς, παίζουν σημαντικό ρόλο στην λειτουργία της στύσης. Είτε οφείλονται σε δυσλειτουργία των αντίστοιχων οργάνων δηλαδή των όρχεων και του θυρεοειδή αδένα, είτε σε κεντρική διαταραχή της παραγωγής τους -σε επίπεδο υπόφυσης- είτε στη σταδιακή ελάττωση των επιπέδων της τεστοστερόνης με την αύξηση της ηλικίας (ανδρόπαυση) , η μείωση της τεστοστερόνης είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει σε διαταραχές στύσης, επιθυμίας (libido), εκσπερμάτισης, οργασμού, γονιμότητας και συστηματικές μεταβολικές διαταραχές.

Μεταβολικό σύνδρομο:
Η συγκεκριμένη συστημική διαταραχή του οργανισμού χαρακτηρίζεται από διαταραχές της χοληστερόλης, των λιπιδίων και του μεταβολισμού της γλυκόζης (σακχαρώδης διαβήτης, υπέρταση και κοιλιακή παχυσαρκία) Το μεταβολικό σύνδρομο αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση της στυτικής δυσλειτουργίας στον σύγχρονο άνδρα, καθώς αποτελεί νόσο του δυτικού τρόπου ζωής π.χ. την καθιστική ζωή και έλλειψη άσκησης. Μελέτες αποδεικνύουν ότι κεντρικό ρόλο στη ανάπτυξη του μεταβολικού συνδρόμου διαδραματίζει η έλλειψη τεστοστερόνης.

Φαρμακευτικά
• Αντιυπερτασικά (θειαζιδικά διουρητικά, β-αποκλειστές κ.α.)
• Αντικαταθλιπτικα
• Αντιψυχωτικά
• Αντιανδρογόνα (GnRH αγωνιστές και ανταγωνιστές)
• Ναρκωτικά (αλκοόλ, ηρωίνη, κοκαΐνη, μαριχουάνα, μεθαδόνη)
• Αναβολικά στεροειδή

Χειρουργικές επεμβάσεις:
Πολλές χειρουργικές επεμβάσεις –αρκετές από αυτές είναι πολύ συχνές- είναι πιθανό να οδηγήσουν σε στυτική δυσλειτουργία, συχνά μη αναστρέψιμη, χωρίς την λήψη ακόμα και προληπτικά θεραπευτικών πρωτοκόλλων. Η ριζική προστατεκτομή – η αφαίρεση του προστάτη για την ύπαρξη καρκίνου- τα χειρουργεία της ελάσσονος πυέλου –για καρκίνο παχέος εντέρου- έχουν ισχυρή πιθανότητα εμφάνισης στυτικής διαταραχής.

Σακχαρώδης διαβήτης:
Ειδική αναφορά πρέπει να γίνει στην σχέση στυτικής δυσλειτουργίας και σακχαρώδη διαβήτη. Θα πρέπει να είναι όμως ξεκάθαρο ότι δεν είναι απαραίτητο ο άνδρας με σακχαρώδη διαβήτη να εμφανίσει και διαταραχή της στύσης. Αυτό εξαρτάται από τα επίπεδα ρύθμισης του διαβήτη, από την ύπαρξη άλλων προβλημάτων υγείας, από το είδος των φαρμάκων που χρησιμοποιεί και από την ύπαρξη της ερωτικής επιθυμίας. Είναι αλήθεια ότι ο σακχαρώδης διαβήτης δυνητικά μπορεί να προκαλέσει βλάβες στα αγγεία και τα νεύρα του πέους, διαταραχές τεστοστερόνης, διαταραχές στην ανατομία του πέους (νόσος peyronie) αλλά και έντονο ψυχολογικό φορτίο λόγω χρόνιου νοσήματος.

Τα ψυχογενή αίτια αφορούν συχνότερα σε νέους άνδρες και οφείλονται στο άγχος της επίδοσης, μία ερωτική απογοήτευση ή την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου της επίδοσης, αλλά και ως δευτερογενές επακόλουθο της οργανικής στυτικής διαταραχής σε μεγαλύτερες ηλικίες. Οι ψυχολογικοί μηχανισμοί που επιδεινώνουν τη στυτική λειτουργία είναι πολλοί, όπως η ελάττωση της ερωτικής επιθυμίας, το άγχος (εργασιακό, κοινωνικό, αποτυχίας στην ερωτική πράξη), φοβίες, ιδεοληψίες ή και συγκεκριμένες ψυχιατρικές παθήσεις, όπως η κατάθλιψη και οι διαταραχές προσωπικότητας.

Πώς γίνεται η διάγνωση της αιτίας;
Η αιτιολογική σχέση της στυτικής δυσλειτουργίας με την πρώιμη διάγνωση νοσημάτων όπως η στεφανιαία νόσος και ο σακχαρώδης διαβήτης, καθώς και η πληθώρα παραγόντων στους οποίους μπορεί να οφείλεται, καθιστά απαραίτητο τον διαγνωστικό έλεγχο για την ξεκάθαρη αναγνώριση της αιτίας αλλά και της βαρύτητας της στυτικής δυσλειτουργίας.

Ο βασικός διαγνωστικός έλεγχος περιλαμβάνει:
- Γενικό ιατρικό και σεξουαλικό ιστορικό. Χρονικός προσδιορισμός της εμφάνισης του προβλήματος, ακριβής καθορισμός της έκτασης, ψυχοκοινωνικό ιστορικό, παρουσία πρωινών στύσεων.
- Κλινική εξέταση ιδιαίτερα έξω γεννητικών οργάνων, μαστών και προστάτη και αδρή νευρολογική εξέταση.
- Εργαστηριακές εξετάσεις: Ο βασικός εργαστηριακός έλεγχος συνίσταται σε γενική εξέταση αίματος και βιοχημικές εξετάσεις που αφορούν μέτρηση σακχάρου και λιπιδίων (χοληστερόλη, τριγλυκερίδια), καθώς και ορμονικό έλεγχο που αφορά τη μέτρηση της τεστοστερόνης (σε πρωινό δείγμα).
- Μέτρηση πίεσης
- Καρδιολογικός έλεγχος, echo καρδιάς
- Ειδικός ενδοκρινολογικός έλεγχος επί ενδείξεων

Ποιες είναι οι σύγχρονες θεραπείες;
Η θεραπεία της στυτικής δυσλειτουργίας είναι υπόθεση του ειδικού. Και όταν αναφερόμαστε στον όρο θεραπεία εννοούμε την κατά το δυνατό βελτίωση της στύσης του με σωστή ενημέρωση για την αγωγή και σεβασμό στις προσδοκίες και τις επιθυμίες του άνδρα. Θεραπευτικές λύσεις υπάρχουν πολλές και η επιλογή θα πρέπει να γίνεται πάντα σε συνεργασία του ανδρολόγου με τον άνδρα, ώστε να γνωρίζει τι να περιμένει από την κάθε θεραπεία και να μην προστίθεται επιπλέον άγχος σε σχέση με το αποτέλεσμα.

Φάρμακα από το στόμα

Τα φάρμακα από το στόμα και συγκεκριμένα οι αναστολείς φωσφοδιεστεράσης τύπου 5 άλλαξαν τη θεραπευτική διαχείριση της στυτικής δυσλειτουργίας και συνεισέφεραν δυναμικά στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Μέχρι τώρα στην Ελλάδα κυκλοφορούν 4 διαφορετικές ουσίες για την αντιμετώπιση της στυτικής δυσλειτουργίας: η βαρδεναφίλη, η σιλδεναφίλη, η ταδαλαφίλη και η αβαναφίλη. Και τα τέσσερα αυτά φάρμακα έχουν ίδιο μηχανισμό δράσης. Δρουν στα αγγεία του πέους προκαλώντας αγγειοδιαστολή με αποτέλεσμα αυξημένη αιματική ροή στο πέος και επομένως βελτίωση στη σκληρότητα και τη διάρκεια στύσης. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα φάρμακα δε δημιουργούν στύση από μόνα τους, αλλά μόνο μετά από σεξουαλικό ερεθισμό. Όλες οι παραπάνω μορφές έχουν ένδειξη για κατ’ επίκληση λήψη από τον ασθενή, δηλαδή πριν από την σεξουαλική επαφή. Ο τρόπος λήψης κάθε ουσίας, το χρονικό «παράθυρο» δράσης και οι πιθανές παρενέργειες και αντενδείξεις στη χορήγησή τους θα πρέπει να συζητηθούν με τον άνδρα. Τα φάρμακα της στύσης έχουν αποδείξει ότι είναι από τα πλέον ασφαλή, όταν χρησιμοποιούνται σύμφωνα με τις οδηγίες του θεράποντος ιατρού.

Ενδοπεικές ενέσεις

Με τον όρο «ενδοπεϊκές» αναφερόμαστε σε ενδοσηραγγώδεις (δηλαδή μέσα στα σηραγγώδη σώματα του πέους) ενέσεις με αγγειοδιασταλτικές ουσίες.
Με μια μικρή σύριγγα και λεπτή βελόνη γίνεται από τα πλάγια, μέσα στους 2 κυλίνδρους που υπάρχουν στο πέος (σηραγγώδη σώματα), ένεση διαφόρων φαρμάκων που προκαλούν διαστολή των αγγείων και άρα αύξηση της ροής αίματος στο πέος.
Η χορήγηση του φαρμάκου γίνεται από τον ίδιο τον ασθενή, αφού έχει προηγηθεί η κατάλληλη εκπαίδευση από τον ουρολόγο του και έχει βρεθεί η σωστή και εξατομικευμένη δόση. Μετά από 10-15 λεπτά επιτυγχάνεται η στύση ανεξάρτητα από την ύπαρξη σεξουαλικής επιθυμίας, αφού το φάρμακο δρα τοπικά. Η διαδικασία είναι πρακτικά ανώδυνη και οι επιπλοκές σπάνιες. Η αποτελεσματικότητα των ενέσεων για την επίτευξη ικανοποιητικής στύσης ανέρχεται σε ποσοστά μεγαλύτερα του 80%. Από τα φάρμακα που έχουν χρησιμοποιηθεί τα πιο διαδεδομένα είναι η παπαβερίνη, η φαιντολαμίνη και η αλπροσταδίλη. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε μόνα τους ή σε συνδυασμό. Οι ενδοπεϊκές ενέσεις χρησιμοποιούνται κυρίως ως δεύτερης γραμμής θεραπεία, όταν τα φάρμακα από το στόμα αποτύχουν.

Ενδοουρηθρικό gel

Το 2017 κυκλοφόρησε για ενδοουρηθρική χορήγηση σε μορφή gel η φαρμακευτική ουσία αλπροσταδίλη. Η εφαρμογή της συνίσταται στη τοποθέτηση μιας μικρής ποσότητας gel από ειδική συσκευή στο στόμιο της ουρήθρας απ’όπου απορροφάται και διαχέεται στο σώμα του πέους. Φαίνεται να έχει πολύ καλή αποτελεσματικότητα και χωρίς να απαιτείται το τρύπημα του πέους με βελόνα. Η συχνότερη επιπλοκή φαίνεται να αφορά την ενόχληση ή ήπιο πόνο στο στόμιο της ουρήθρας. Ο ουρολόγος που θα προτείνει τη συγκεκριμένη θεραπεία θα εξηγήσει και τον τρόπο χρήση του στον άνδρα, ώστε να αποφευχθούν σημαντικά λάθη που μπορεί να στερήσουν την αποτελεσματικότητα ή να δημιουργήσουν επιπλοκές.

Αντλία κενού

Αποτελεί μια καλή και ασφαλή λύση όταν οι παραπάνω αγωγές έχουν αποτύχει. Η συσκευή είναι μια μη επεμβατική, ειδικά σχεδιασμένη αντλία η οποία λειτουργεί σύμφωνα με την αρχή της αρνητικής πίεσης. Δημιουργεί κενό αέρος με αποτέλεσμα την άντληση αίματος με σκοπό τη πλήρωση των σηραγγωδών σωμάτων, τη σκλήρυνση του πέους και την επίτευξη στύσης. Στη συνέχεια, η στύση διατηρείται για διάστημα μέχρι και 30 λεπτά με τη βοήθεια ενός ελαστικού δακτυλίου στη βάση του πέους. Ο ελαστικός δακτύλιος επιβραδύνει τη διαφυγή αίματος για να διατηρήσει την στύση. Η μέθοδος είναι ασφαλής, και έχει εξαιρετικά αποτελέσματα σε περισσότερο από το 80% των ασθενών που την έχουν εφαρμόσει.

Κρουστικά κύματα

Η μέθοδος της εφαρμογής στο πέος χαμηλής έντασης κρουστικών κυμάτων αποτελεί μια νέα και ελπιδοφόρα θεραπευτική προσέγγιση για την αντιμετώπιση της στυτικής δυσλειτουργίας. Είναι μία εντελώς ανώδυνη μέθοδος και αφορά στυτική δυσλειτουργία που οφείλεται αποκλειστικά σε αγγειακά αίτια. Τα κρουστικά κύματα αποσκοπούν στη βελτίωση της λειτουργίας του ενδοθηλίου και την πρόκληση νεοαγγειογένεσης, επιτυγχάνοντας καλύτερη αιμάτωση του πέους και βελτιωμένη στυτική λειτουργία. Δηλαδή, δημιουργούνται νέα αγγεία στο πέος, τα οποία αντικαθιστούν τα κατεστραμμένα και αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της αιματικής ροής στο πέος.

Πεικές προθέσεις

Η πεϊκή πρόθεση είναι μια συσκευή η οποία τοποθετείται μέσα στο πέος, βοηθώντας τον άντρα να επιτυγχάνει στύση για μια επιτυχή σεξουαλική επαφή. Αποτελεί θεραπευτική επιλογή για ασθενείς στους οποίους οι άλλες μορφές θεραπείας (φάρμακα, ενδοπεϊκές ενέσεις ) έχουν αποτύχει.
Οι προθέσεις αποτελούνται από δύο κυλίνδρους που τοποθετούνται μέσα στα σηραγγώδη σώματα και από μία αντλία και ένα ρεζερβουάρ. Ο ασθενής όποτε επιθυμεί να έχει στύση πατά την αντλία και το υγρό που περιέχει το ρεζερβουάρ διογκώνει τους κυλίνδρους που βρίσκονται μέσα στα σηραγγώδη σώματα. Όταν τελειώσει η επαφή, πατά ξανά την αντλία και το υγρό επιστρέφει στο ρεζερβουάρ με αποτέλεσμα την υποχώρηση της στύσης. Η εκσπερμάτιση και ο οργασμός δεν επηρεάζονται από την επέμβαση.

Όποια και να είναι η θεραπευτική αγωγή που θα εφαρμοσθεί, ο στόχος παραμένει ο ίδιος: η ικανοποίηση του άνδρα από τη σεξουαλική του ζωή, πάντα με σεβασμό στις προσδοκίες του, τις επιθυμίες του, χωρίς την προσθήκη επιπρόσθετου άγχους. Η επιλογή πρέπει να είναι πάντα εξατομικευμένη και να αφορά μόνο τον άνδρα και τον σύντροφο που έχει επιλέξει. Η καλύτερη λύση είναι να συζητήσετε με το γιατρό σας όλες τις επιλογές. H απόφαση που θα πάρετε, όσον αφορά τη θεραπεία που θα ακολουθήσετε, πρέπει να βασίζεται στις δικές ανάγκες σας και να είναι αποτέλεσμα αναλυτικής συζήτησης με τον ουρολόγο σας.

Ποια είναι η πρόληψη της Στυτικής Δυσλειτουργίας;

Διατήρηση σωματικού βάρους σε φυσιολογικά επίπεδα ή απώλεια βάρους, αν είστε παχύσαρκος.
Σωματική άσκηση τουλάχιστον 2 με 3 φορές την εβδομάδα.
Μεσογειακή διατροφή. Έχει δείξει ότι βοηθά όχι μόνο την καρδιά αλλά και τη στύση.
Η διακοπή του καπνίσματος. Το κάπνισμα βλάπτει τα αγγεία του πέους και ευθύνεται για στυτική δυσλειτουργία. Διακοπή του καπνίσματος αποκαθιστά σταδιακά την υγεία του ενδοθηλίου των αγγείων.
Διατήρηση χαμηλών επιπέδων χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων.
Αν πάσχετε από σακχαρώδη διαβήτη, πρέπει να φροντίσετε για διατήρηση των επιπέδων σακχάρου σε ένα αποδεκτό εύρος τιμών που θα σας καθορίσει ο γιατρός σας.
Ρύθμιση της αρτηριακής υπέρτασης. Κάποια αντιυπερτασικά φάρμακα, όπως τα διουρητικά, επιδρούν αρνητικά στη στύση. Συζητήστε το πρόβλημα με τον γιατρό σας, και αυτός θα σας προτείνει λύση.
Η αποφυγή κατανάλωσης αλκοόλ και ναρκωτικών ουσιών.
Αντιμετώπιση της δυσθυμίας και κυρίως της κατάθλιψης. Και τα δύο προβλήματα επιβαρύνουν ή προκαλούν στυτική δυσλειτουργία. Επίσης, πολλά αντικαταθλιπτικά φάρμακα προκαλούν στυτική δυσλειτουργία και καθυστερημένη εκσπερμάτιση.