Πέτρος Γοργοράπτης - Χειρουργός Ουρολόγος - Ανδρολόγος

Βιοψία προστάτη

Η βιοψία προστάτη είναι μια επεμβατική εξέταση που σκοπό έχει τη λήψη μικρών δειγμάτων ιστού από τον προστάτη αδένα. Πραγματοποιείται όταν κατά τον προληπτικό έλεγχο (δακτυλική εξέταση, διορθικό υπερηχογράφημα, αυξημένο P.S.A, πολυπαραμετρική μαγνητική τομογραφία), τεθεί η υπόνοια καρκίνου του προστάτη. Για να μπορέσει να διαπιστωθεί το είδος και η έκταση της νόσου πρέπει να ληφθούν από τον προστάτη, δείγματα ιστού (βιοψίες). Τα δείγματα αυτά, θα σταλούν σε ειδικό εργαστήριο, για μικροσκοπική εξέταση. Ανάλογα με το αποτέλεσμα της μικροσκοπικής εξέτασης, θα γίνει και η επιλογή της κατάλληλης θεραπείας.
Δεν υπάρχει μέχρι σήμερα καμία αιματολογική,απεικονιστική ή οποιαδήποτε άλλη, εκτός από την βιοψία, μέθοδος, η οποία να θέτει με αξιοπιστία την διάγνωση του καρκίνου του προστάτη.
Ο ουρολόγος είναι ο κατάλληλος γιατρός για να κρίνει αν ένας ασθενής χρειάζεται να υποβληθεί σε βιοψία προστάτη. Η βιοψία γίνεται όταν μια εξέταση αίματος δείχνει αύξηση του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA) ή όταν τα ευρήματα της δακτυλικής εξέτασης εγείρουν την υπόνοια κακοήθειας. Πιο συγκεκριμένα βιοψία προστάτη είναι απαραίτητο να γίνεται σε περιπτώσεις που η πιθανότητα ανεύρεσης καρκίνου προστάτη είναι αυξημένη. Τέτοιες καταστάσεις είναι οι ακόλουθες:
• Ύποπτο εύρημα στη δακτυλική εξέταση (σκληρία, ασυμμετρία), ανεξάρτητα από την τιμή του PSA
• Αυξημένη τιμή PSA
• Μεγάλη αύξηση του PSA σε σχέση με προηγούμενη εξέταση
• Ύποπτο εύρημα στην πολυπαραμετρική μαγνητική τομογραφία

Πώς γίνεται η βιοψία του προστάτη;

Η εξέταση πραγματοποιείται με τοπική αναισθησία, που την καθιστά σχετικά ανώδυνη μέθοδο. Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας για τη βιοψία, ο ασθενής ξαπλώνει στο χειρουργικό κρεβάτι σε πλάγια ή γυναικολογική θέση. Κατόπιν το δέρμα στην περιοχή των γεννητικών οργάνων και του πρωκτού καθαρίζεται με αντισηπτικό διάλυμα και εισάγεται στο ορθό ειδικό gel με τοπικό αναισθητικό. Ο προστάτης εντοπίζεται με τη βοήθεια μιας ειδικής κεφαλής υπερήχων μέσω του ορθού. Υπό τη συνεχή καθοδήγηση των υπερήχων, μπορούν να εντοπιστούν ύποπτες περιοχές στον προστάτη. Για την αποφυγή τοπικού πόνου και για την πιο εύκολη εισαγωγή στο ορθό, η κεφαλή υπερήχων καλύπτεται με το ειδικό gel το οποίο περιέχει και τοπικό αναισθητικό, ενώ με λεπτή βελόνη εγχύεται αναισθητικό γύρω από το προστάτη για την αποφυγή του πόνου. Στη συνέχεια εκτελείται μία χαρτογραφημένη λήψη ιστοτεμαχίων από τον προστατικό αδένα, με τη χρήση μίας λεπτής βελόνης, προσαρμοσμένης σε ειδικό αυτόματο πιστόλι βιοψίας.

Για την αρχική διάγνωση, συνήθως λαμβάνονται 10-12 συστηματικές βιοψίες από την περιφερική ζώνη του αδένα.Σε ορισμένες περιπτώσεις όπως π.χ. σε επαναληπτική βιοψία είναι αναγκαίο να λαμβάνεται ακόμη μεγαλύτερος αριθμός ιστοτεμαχίων.
Επαναληπτική βιοψία προστάτη ενδείκνυται επί εμμονής των ενδείξεων:
• μη φυσιολογική ΔΕΠ
• αυξημένη τιμή PSA
• παθολογοανατομικά ευρήματα ενδεικτικά πρώιμης κακοήθειας στην αρχική βιοψία (ASAP, HG PIN)
• θετική mpMRΙ

Στο τέλος της εξέτασης εισάγεται στο ορθό μια γάζα εμποτισμένη με τοπικό αναισθητικό και αντισηπτικά. Τα ληφθέντα ιστοτεμάχια από κάθε περιοχή του προστάτη τοποθετούνται αμέσως ξεχωριστά σε διαφορετικά φιαλίδια με διάλυμα φορμόλης και στέλνονται στο παθολογοανατομικό εργαστήριο για ιστολογική εξέταση.
Η γνωμάτευση της βιοψίας, γίνεται από τον παθολογοανατόμο, ο οποίος έχει εξειδικευτεί στην διάγνωση του καρκίνου και άλλων παθολογικών βλαβών των ιστών, δείχνει συνήθως μία από τις ακόλουθες καταστάσεις:
• Αρνητική, χωρίς δηλαδή καμία ένδειξη καρκίνου. Μερικές φορές μπορεί να δείξει στοιχεία προστατίτιδας. Τις περισσότερες όμως φορές περιγράφονται στοιχεία υπερπλασίας και ορισμένα άλλα ευρήματα που δεν έχουν σχέση με τον καρκίνο.
Μία αρνητική βιοψία δεν αποκλείει πλήρως την ύπαρξη καρκίνου, αφού ένα ποσοστό ανδρών με αρχική αρνητική βιοψία θα αποδειχθεί ότι έχει τελικά καρκίνο στον προστάτη σε επόμενη βιοψία.
• Παρουσία της λεγόμενης ενδοεπιθηλιακής προστατικής νεοπλασίας (ΡΙΝ) ή άλλων προκαρκινικών βλαβών.
• Θετική, οριστική δηλαδή παρουσία καρκίνου του προστάτη. Το αποτέλεσμα της βιοψίας πρέπει να περιλαμβάνει τον τύπο του καρκίνου, καθώς και παραμέτρους που αφορούν την έκταση του (αριθμός θετικών ιστοτεμαχίων, ποσοστό καρκινώματος ανά ιστοτεμάχιο) καθώς επίσης και το Gleason Score (βαθμός επιθετικότητας της νόσου).

Η πλειοψηφία των εξεταζομένων δεν παρουσιάζει κάποια σοβαρή επιπλοκή ή διαταραχή. Η προληπτική λήψη αντιβιοτικών κατόπιν συγκριμένων οδηγιών που θα δοθούν από τον ουρολόγο, βοηθά στην αποφυγή ενδεχόμενη λοίμωξης. Αίμα στα ούρα μπορεί να εμφανιστεί μετά το πέρας της διαδικασίας, ωστόσο με την πάροδο ορισμένων ωρών και μετά από μερικές κενώσεις της κύστης, εξαφανίζεται. Σπάνια και σε πολύ σοβαρές περιπτώσεις κρίνεται απαραίτητη η τοποθέτηση καθετήρα για την διενέργεια πλύσεων. Σε ασθενείς με καλοήθη υπερπλασία του προστάτη, είναι πιθανό να εμφανιστεί επίσχεση ούρων και να χρειαστεί η τοποθέτηση καθετήρα.

1. Ενημερώστε το γιατρό σας αν:
• είχατε οποιαδήποτε προβλήματα αιμορραγίας στο παρελθόν
• είχατε αλλεργία σε οποιοδήποτε φάρμακο
• παίρνετε φάρμακα για οποιαδήποτε αιτία
2. Εάν παίρνετε αντιπηκτικά φάρμακα, τα οποία προκαλούν αυξημένη τάση για αιμορραγίες, είναι απαραίτητη η διακοπή τους για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα, το οποίο το καθορίζει ο θεράπων ιατρός. Είναι πιθανό, να χρειαστεί να πάρετε κάποιο άλλο αντιπηκτικό φάρμακο, το οποίο προκαλεί μικρότερη διαταραχή της πηκτικότητας του αίματος (π.χ. ηπαρίνη χαμηλού μοριακού βάρους).
3. Ξεκινήστε την αντιβίωση 2 μέρες πριν τη βιοψία και συνεχίστε την και κατόπιν αυτής για όσο χρονικό διάστημα κρίνει ο θεράπων ιατρός. Σε ασθενείς με αυξημένη τάση για λοιμώξεις έχει μεγάλη σημασία η αντιβιοτική προφύλαξη. Σε ασθενείς με βαλβιδοπάθεια ή τεχνητή βαλβίδα στην καρδιά απαιτείται η λήψη ειδικών αντιβιοτικών, τα οποία καθορίζει ο καρδιολόγος.
4. Επειδή η βιοψία γίνεται μέσω του εντέρου, θα χρειαστεί :
• το ορθό να έχει κενωθεί, διαφορετικά γίνεται χαμηλός υποκλυσμός.
• το προηγούμενο βράδυ επίσης θα πρέπει να αποφύγετε φαγητό (εκτός από ένα γιαούρτι ή μια σούπα).

Τι πρέπει να προσέχετε μετά την βιοψία;
• Τα ούρα σας μπορεί να χρωματιστούν ροζέ ή σπάνια κόκκινα ή ακόμα και να ουρήσετε μικρά πήγματα αίματος μετά την εξέταση ή όταν σφίγγεστε κατά την διάρκεια της αφόδευσης. Αυτό είναι φυσιολογικό. Η παρουσία αίματος στα ούρα θα σταματήσει την ίδια ημέρα ή μετά από δυο – τρεις ημέρες.
• Πρέπει να πίνετε πολλά υγρά, κυρίως νερό, για να αυξηθεί η διούρηση.
• Πρέπει να αποφύγετε τη λήψη αλκοόλ, για τουλάχιστον 2 ημέρες μετά την εξέταση.
• Παίρνετε τα αντιβιοτικά σας όπως τα όρισε ο γιατρός σας. Τα αντιπηκτικά φάρμακα δεν πρέπει να τα λαμβάνετε για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα και μετά την βιοψία, που καθορίζει ο ουρολόγος σας.
• Αποφεύγετε την άρση βάρους και τη σωματική καταπόνηση για τουλάχιστον 7 ημέρες μετά την εξέταση.
• Μπορεί να εμφανιστεί αίμα στο σπέρμα για πολλές εβδομάδες μετά την βιοψία. Αυτό είναι αναμενόμενο.
• Αποφεύγετε τις πρώτες μέρες μετά τη βιοψία κάθε σεξουαλική επαφή.

Επικοινωνήστε άμεσα με τον ουρολόγο σας αν έχετε:
• Πυρετό (πάνω από 38°C ) και ρίγος .
• Επίσχεση ούρων δηλαδή πλήρη αδυναμία ούρησης.
• Σοβαρή αιμορραγία από το ορθό ή αιμορραγία που διαρκεί περισσότερο από 3 μέρες.
• Σοβαρή αιματουρία ή αιματουρία που διαρκεί περισσότερο από 5 ημέρες ή αποβολή μεγάλων πηγμάτων αίματος με τα ούρα .
• Έντονους πόνους.